Χωροταξικό Σχέδιο Ανάπτυξης της περιοχής Βασιλικού

Η Κυπριακή Δημοκρατία προχώρησε το 2009 στην εκπόνηση του πρώτου Χωροταξικού Σχεδίου Ανάπτυξης της περιοχής Βασιλικού (ΧΣΑΠΒ), στοχεύοντας στην ορθολογική διαχείριση και αξιοποίηση της εν λόγω περιοχής, η οποία εμφανίζει μεγάλο αριθμό και ποικιλότητα αναπτύξεων.

Η περιοχή του Βασιλικού αποτελεί τη μόνη διαθέσιμη παραλιακή ζώνη βαριάς βιομηχανίας στην Κύπρο. Επιλέχθηκε λόγω της θέσης και της μορφολογίας της περιοχής ως η καταλληλότερη τοποθεσία για την ανέγερση του Ενεργειακού Κέντρου Βασιλικού (ΕΚΒ), του οποίου ο αρχικός σχεδιασμός περιελάμβανε εγκαταστάσεις εισαγωγής, αποθήκευσης, διαχείρισης, διανομής και εξαγωγής πετρελαιοειδών, καθώς και εγκαταστάσεις εισαγωγής, αποθήκευσης και επαναεριοποίησης Υγροποιημένου Φυσικού Αερίου.

Ωστόσο, με την ανακάλυψη του κοιτάσματος φυσικού αερίου «Αφροδίτη» περί τα τέλη του 2011, εντός του τεμαχίου 12 της Κυπριακής ΑΟΖ από την εταιρεία Noble Energy International Ltd, οι αρχικοί σχεδιασμοί της Κυπριακής Δημοκρατίας για τον σχεδιασμό του ΕΚΒ αναθεωρήθηκαν. Τα νέα δεδομένα που προέκυψαν, η προοπτική ανακάλυψης επιπρόσθετων ποσοτήτων φυσικού αερίου στην Κυπριακή ΑΟΖ, η μεταφορά των εγκαταστάσεων αποθήκευσης πετρελαιοειδών από τη Λάρνακα στο Βασιλικό και η ομαλή συνέχιση της λειτουργίας των υφιστάμενων επιχειρήσεων, οδήγησαν στην ανάγκη επικαιροποίησης του ΧΣΑΠΒ.

Το δεύτερο ΧΣΑΠΒ ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2017 μετά και την έκδοση της Περιβαλλοντικής Γνωμάτευσης για την σχετική Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ).

Ως περιοχή μελέτης του δευτερού ΧΣΑΠΒ, καθορίστηκε η ευρύτερη περιοχή του Βασιλικού, η οποία οριοθετείται στα δυτικά από το όριο της Ναυτικής Βάσης «Ευάγγελος Φλωράκης», στα βόρεια από τον αυτοκινητόδρομο Α1 Λευκωσίας – Λεμεσού, στα νότια από την ακτογραμμή, περιλαμβάνοντας και την απαραίτητη θαλάσσια περιοχή στον κόλπο του Βασιλικού.

Στο δεύτερο ΧΣΑΠΒ, υποδεικνύονται χώροι για την πιθανή κατασκευή και επέκταση του Σταθμού Υγροποιησης Φυσικού Αερίου (ΣΥΦΑ), των εγκαταστάσεων αποθήκευσης πετρελαιοειδών και υγραερίου (LPG), καθώς και χώροι για ανάπτυξη βιομηχανιών που σχετίζονται με το φυσικό αέριο (π.χ. πετροχημικές βιομηχανίες).

Στο δεύτερο ΧΣΑΠΒ περιλαμβάνονται οι ακόλουθες αναπτύξεις και εισήγησεις για υιοθέτηση πολεοδομικών ζωνών για εξειδικευμένες χρήσεις:

• Υφιστάμενες εγκαταστάσεις του Ηλεκτροπαραγωγού Σταθμού Βασιλικού της ΑΗΚ, του Τσιμεντοποιείου Βασιλικού, του Λιμένα Βασιλικού, της VTTV Ltd και της Petrolina.
• Ζώνη δημιουργίας του χερσαίου ΣΥΦΑ, η οποία θα αποτελείται από:
  • LNG Φάση 1 – χώρος για ανάπτυξη μέχρι και τριών μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου (LNG trains), δυναμικότητας 5 MTPA η κάθε μία, καθώς και χώρος για εγκαταστάσεις αποθήκευσης υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ), άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις και τις απαιτούμενες προσβάσεις,
  • LNG Φάση 2 – χώρος για ανάπτυξη μέχρι και δύο μονάδων υγροποίησης φυσικού αερίου, δυναμικότητας 5 MTPA η κάθε μία, καθώς και χώρος για εγκαταστάσεις αποθήκευσης ΥΦΑ και άλλες βοηθητικές εγκαταστάσεις (η LNG Φάση 2 είναι αναγκαία μόνο σε περίπτωση που ανακαλυφθούν ποσότητες φυσικού αερίου άνω των 20 – 25 TCF), και
  • Προβλήτα για το χερσαίο ΣΥΦΑ, σχεδιασμένη για πολλαπλές χρήσεις: εισαγωγή/εξαγωγή ΥΦΑ και πιθανόν για εισαγωγή μαζούτ ή εισαγωγή/εξαγωγή πετρελαιοειδών.
• Ζώνη για δημιουργία εγκαταστάσεων αποθήκευσης πετρελαιοειδών και βιομηχανιών που σχετίζονται με το φυσικό αέριο (πετροχημική βιομηχανία), η οποία θα αποτελείται από:
  • Αποθήκευση πετρελαιοειδών Φάση 1 – περιλαμβανομένων και των εγκαταστάσεων της VTTV Ltd και της Petrolina,
  • Αποθήκευση πετρελαιοειδών Φάση 2,
  • Αποθήκευση υγραερίου σε δεξαμενές προστατευμένες σε ανάχωμα στο βόρειο τμήμα της ζώνης, και
  • Βιομηχανίες και εγκαταστάσεις που σχετίζονται με το φυσικό αέριο, όπως για παράδειγμα εγκαταστάσεις παραγωγής μεθανόλης και συμπίεσης φυσικού αερίου.
• Ζώνη Προστασίας, πλάτους 500 μέτρων περιμετρικά των Ζωνών για το χερσαίο ΣΥΦΑ και 400 μέτρων περιμετρικά των ζωνών για τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαιοειδών και των βιομηχανιών που σχετίζονται με το φυσικό αέριο.
• Μελλοντική ζώνη λατόμησης για το Τσιμεντοποιείο Βασιλικού.
• Ζώνες για γραφεία και εργαστήρια.

Το Σχέδιο Ανάπτυξης περιλαμβάνει επίσης πρόνοιες για την κατασκευή νέων θέσεων ελλιμενισμού για εισαγωγή και εξαγωγή προϊόντων:

• Προβλήτα και θέσεις πρόσδεσης για το χερσαίο ΣΥΦΑ,
• Αποκλειστική θέση πρόσδεσης για το υγραέριο,
• Θέση πρόσδεσης για πλοία μεταφοράς ασφάλτου (πιθανόν σε συνδυασμό με τη θέση πρόσδεσης για το υγραέριο), και
• Νέα θέση πρόσδεσης με επέκταση της προβλήτας της VTTV, ώστε να αυξηθεί η ικανότητα εισαγωγής προϊόντων πετρελαίου.

Σημειώνεται ότι λόγω των σχεδιασμών του Υπουργείου Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων και της Αρχής Λιμένων Κύπρου για αναβάθμιση/επέκταση του Λιμανιού Βασιλικού και της μη συμπερίληψης του έργου και των χρήσεων που θα γίνονται σε αυτό, στο δεύτερο ΧΣΑΠΒ, κρίθηκε αναγκαία η εκ νέου Αναθεώρηση του ΧΣΑΠΒ και της σχετικής ΣΜΠΕ. Η αναθεώρηση των πιο πάνω μελετών, ανατέθηκε σε εξειδικευμένους συμβούλους τον Ιούλιο 2019 και ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο 2023 με την έκδοση της Περιβαλλοντικής Γνωμάτευσης της σχετικής ΣΜΠΕ.

Στο αναθεωρημένο ΧΣΑΠΒ συμπεριλαμβάνονται τα έργα και οι χρήσεις/ δραστηριότητες που προγραμματίζονται να υλοποιηθούν στην περιοχή του Βασιλικού και τα οποία δεν έχουν ληφθεί υπόψη στο προηγούμενο ΧΣΑΠΒ ή υπάρχουν αλλαγές στον σχεδιασμό/ χωροθέτηση τους. Τα έργα αυτά, πέραν της επέκτασης του Λιμένα Βασιλικού, αφορούν τον τελικό σχεδιασμό των υποδομών για την εισαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, την προβλήτα της εταιρείας M.S. (Skyra) Vassas Ltd, νέους ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς, εγκαταστάσεις αποθήκευσης ασφάλτου, λιμενικές εγκαταστάσεις εισαγωγής υγραερίου κτλ..

Σκοπός της αναθεώρησης του ΧΣΑΠΒ και της σχετικής ΣΜΠΕ είναι η βέλτιστη βιομηχανική ανάπτυξη της περιοχής, εξετάζοντας τη συμβατότητα των υφιστάμενων εγκαταστάσεων σε σχέση με τις προτεινόμενες μελλοντικές αναπτύξεις, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη θέματα επικινδυνότητας, ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων και των κατοίκων της περιοχής, καθώς και θέματα προστασίας του περιβάλλοντος και των εγκαταστάσεων. Η ΣΜΠΕ έχει στόχο την έγκαιρη επέμβαση πριν και κατά τη διάρκεια λήψης αποφάσεων, προκειμένου να περιοριστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον και ως εκ τούτου αξιολογεί τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εφαρμογή των τελικών εισηγήσεων του αναθεωρημένου ΧΣΑΠΒ.

Στο αναθεωρημένο ΧΣΑΠΒ, οι Ζώνες εξειδικευμένων χρήσεων διατηρούνται ουσιαστικά αναλλοίωτες σε σχέση με το προηγούμενο ΧΣΑΠΒ με μοναδική αλλαγή την προσθήκη του Χώρου Λειτουργίας του Λιμένα Βασιλικού. Στην Ζώνη αυτή, πέραν του υφιστάμενου Λιμανιού του Βασιλικού, περιλαμβάνεται και η θαλάσσια και χερσαία περιοχή η οποία αφορά την επέκταση του Λιμένα Βασιλικού.

Τέλος, τονίζεται ότι για λόγους ασφαλείας, διατηρούνται οι Ζώνες Προστασίας, πλάτους 500 μέτρων περιμετρικά των Ζωνών του χερσαίου ΣΥΦΑ και 400 μέτρων περιμετρικά των Ζωνών για τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαιοειδών και των βιομηχανιών σχετικών με το φυσικό αέριο.